0
EN

Blog o marketingu internetowym

e-wykluczenie w Polsce (2/4)

Trudno wyobrazić sobie pracę biurową, bądź rachunkową bez użycia nowoczesnych technologii. Niestety w pozostałych analizowanych krajach zależność ta nie jest już tak widoczna. W Polsce, która charakteryzuje się drugim najwyższym (zaraz po Czechach) odsetkiem osób korzystających z komputera, pracownicy umysłowi niższego szczebla stanowią jedynie 12,6%, a więc mniej niż na Węgrzech, w Rumunii, czy Rosji.

Jednak odsetek pracowników biurowych jest wyższy tylko w Rosji, w której komputer posiada jedynie 9% badanych. Czy w takim razie za pomocą struktury społeczno-zawodowej można wyjaśniać ilość posiadanych komputerów w gospodarstwach domowych w danych krajach? Z pewnością tak, ale należy pamiętać, że analizie ilościowej powinna towarzyszyć także analiza jakościowa, nie wyłączająca z badania trajektorii i wydarzeń historycznych. Zatem powyższą analizę należy wzbogacić o zaszłości historyczne, które miały miejsce w wyżej wymienionych krajach. Czynnikiem mającym zdecydowany wpływ na kształt struktury społecznej jest ustrój polityczny. W analizowanych przypadkach przez dłuższy czas dominował system monocentryczny, bardziej lub mniej zbliżony do komunizmu, dlatego też możemy mówić o krajach postkomunistycznych. Cechą charakterystyczną tego ustroju jest rozrost aparatu administracyjnego, generującego zapotrzebowanie na pracowników administracji. W związku z tym, dane prezentowane w tabeli 1.3., mówiące o strukturze społeczno-zawodowej w poszczególnych krajach, z jednej strony informują o dość zaawansowanym rozwoju gospodarczym danego kraju, który charakteryzuje się sporą ilością pracowników umysłowych średniego szczebla, a z drugiej strony ta sama kategoria osób może świadczyć o zacofaniu wynikającym z niekorzystnych warunków politycznych.

Wróćmy jednak do rozważań dotyczących Polski. Wiedząc, że liczba osób posiadających w swoich domach komputery i dostęp do Internetu z roku na rok wzrasta, możemy założyć, że środki przeznaczane na edukację w zakresie obsługi komputera także będą rosnąć. Od 1998 roku CBOS przeprowadza badania sprawdzające, na jakie cele związane z edukacją dzieci w wieku szkolnym, rodzice przeznaczają pieniądze (CBOS 2009). Jedną z wymienionych kategorii były interesujące nas kursy komputerowe i informatyczne. Tabela 1.4. zawiera informacje, ilu respondentów w poszczególnych latach wysyłało swoje dzieci na dodatkowe (poza szkolne) kursy doskonalące ich umiejętności w obyciu z komputerem.

Tab. 1.4. Odsetek respondentów przeznaczających w danym roku pieniądze na kursy komputerowe, informatyczne, dla swoich dzieci. Źródło: Opracowanie własne, na podstawie CBOS, Wydatki rodziców na kształcenie dzieci w wieku szkolnym, Warszawa 2009.Tab. 1.4. Odsetek respondentów przeznaczających w danym roku pieniądze na kursy komputerowe, informatyczne, dla swoich dzieci. Źródło: Opracowanie własne, na podstawie CBOS, Wydatki rodziców na kształcenie dzieci w wieku szkolnym, Warszawa 2009.
Tab. 1.4. Odsetek respondentów przeznaczających w danym roku pieniądze na kursy komputerowe, informatyczne, dla swoich dzieci. Źródło: Opracowanie własne, na podstawie CBOS, Wydatki rodziców na kształcenie dzieci w wieku szkolnym, Warszawa 2009.

Rozkład zmiennej zaprezentowanej w tabeli 1.4. przedstawia się dość ciekawie, ponieważ zaprzecza on zdrowemu rozsądkowi. Mianowicie, wraz ze wzrostem odsetka osób posiadających w swoim gospodarstwie domowym komputer, powinny także wzrastać wydatki rodziców na edukacje dzieci w wieku szkolnym w zakresie eksploatacji komputera. Jednak tak się nie dzieje, tendencja jest raczej odwrotna – coraz mniej osób przeznaczało na ten cel środki finansowe. Skłonność ta może wynikać z tego, że młodzi ludzie w wieku szkolnym, już od najmłodszych lat mają kontakt z komputerem, w domu, bądź na szkolnych zajęciach. Dlatego też zainteresowanie kursami ułatwiającymi im posługiwanie się komputerem jest nikłe – obsługi komputera w podstawowym zakresie są w stanie nauczyć się sami.

Stawiając taką hipotezę (na podstawie bardzo wątpliwych danych) należałoby sprawdzić, jaka jest dostępność do komputerów oraz Internetu osób uczących się, i ustalić czy rzeczywiście mają one wystarczający dostęp do tych dóbr, aby móc samodzielnie bądź z pomocą rodziców nauczyć się ich obsługi. Poniższy wykres przedstawia zależność posiadania komputerów i Internetu od obecności w gospodarstwie domowym młodych, uczących się osób.

Wykres 1.1. Dostępność komputerów i Internetu w gospodarstwach domowych osób uczących się w zależności od poziomu nauki. Źródło: Diagnoza społeczna 2009 warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2009, s. 285.Wykres 1.1. Dostępność komputerów i Internetu w gospodarstwach domowych osób uczących się w zależności od poziomu nauki. Źródło: Diagnoza społeczna 2009 warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2009, s. 285.
Wykres 1.1. Dostępność komputerów i Internetu w gospodarstwach domowych osób uczących się w zależności od poziomu nauki. Źródło: Diagnoza społeczna 2009 warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2009, s. 285.

Wykres 1.1. może potwierdzać postawioną hipotezę, gdyż niezależnie od poziomu nauczania, w gospodarstwach domowych, w których znajdowały się osoby uczące się ponad 90% z nich posiadało komputer, a prawie 80% dostęp do Internetu. Co więcej, osoby posiadające dziecko (dzieci) w wieku przedszkolnym, w 72,8% posiadały komputer z dostępem do Internetu. Oznacza to, że dzieci w tych domach od najmłodszych lat, obcują z nową technologią i mają możliwość poznawania jej. W świetle tych danych brak zainteresowania rodziców, kursami komputerowymi dla ich dzieci jest zrozumiały, ponieważ sami mogą wprowadzać swoje pociechy w wirtualną rzeczywistość.

Na podstawie wykresu 1.1. mogliśmy przekonać się, że posiadanie dzieci w wieku szkolnym silnie motywuje Polaków do inwestowania w nowe technologie. Nie jest to jednak jedyny czynnik determinujący posiadanie bądź też nie, komputera i dostępu do Internetu. Miejsce zamieszkania i dochód gospodarstwa domowego, ma stosunkowo mniejszy wpływ, lecz nie pozostaje bez znaczenia. Na rysunku 1.1. znajduje się mapa Polski z podziałem na województwa. Kolorem granatowym zostały naniesione wartości oddające procent gospodarstw domowych z dostępem do Internetu. A jasnoniebieskim stopień urbanizacji poszczególnych regionów w 2004 roku, czyli odsetek osób zamieszkujących tereny miejskie (Gorzelak i in. 2006). Dane niestety pochodzą z różnych lat, jednak uważam, że różnica je dzieląca nie jest aż tak ważna, ponieważ procesy urbanizacji i ruralizacji przebiegają dość powolnie. Z tego zestawienia możemy wnioskować, czy na terenach miejskich częściej występują gospodarstwa domowe z dostępem do Internetu.

Rys. 1.1. Procent gospodarstw domowych z dostępem do Internetu oraz wysokość PKB poszczególnych województw. Źródło: Opracowanie własne, na podstawie: Diagnoza społeczna 2009 warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2009, s. 286, oraz G. Gorzelak, M. Kozak, A. Płoszaj, M. Smętkowski, Charakterystyka polskich województw 1999–2004, Warszawa 2006.Rys. 1.1. Procent gospodarstw domowych z dostępem do Internetu oraz wysokość PKB poszczególnych województw. Źródło: Opracowanie własne, na podstawie: Diagnoza społeczna 2009 warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2009, s. 286, oraz G. Gorzelak, M. Kozak, A. Płoszaj, M. Smętkowski, Charakterystyka polskich województw 1999–2004, Warszawa 2006.
Rys. 1.1. Procent gospodarstw domowych z dostępem do Internetu oraz wysokość PKB poszczególnych województw. Źródło: Opracowanie własne, na podstawie: Diagnoza społeczna 2009 warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2009, s. 286, oraz G. Gorzelak, M. Kozak, A. Płoszaj, M. Smętkowski, Charakterystyka polskich województw 1999–2004, Warszawa 2006.

Województwem, które charakteryzuje się największą ilością gospodarstw domowych z dostępem do Internetu jest województwo pomorskie (61,3%). Znajduje się jednak na drugim miejscu pod względem stopnia urbanizacji (67,6%). W Wielkopolsce 57,9% obywateli posiada dostęp do Internetu, mimo tego, że mocniej zurbanizowanych jest aż osiem innych województw. Natomiast Małopolska jest trzecim najlepiej „usieciowionym” województwem, zaś czwartym od końca pod względem stopnia urbanizacji. Najmniej gospodarstw domowych z dostępem do Internetu znajduje się w województwie świętokrzyskim (jedynie 39,9%), w nim także znajduje się najwięcej obszarów wiejskich. Zatem jak widać, poziom zurbanizowania miejsca zamieszkania raczej słabo determinuje posiadanie Internetu w gospodarstwie domowym. Zależność ta być może występuje, jednak nie jest zbyt silna.

Koniec części 2/4.

Autorem powyższego gościnnego wpisu jest Marcel Kotkowski, student I roku socjologii, studiów uzupełniających UJ. Oryginalny tytuł: „Zjawisko e-wykluczenia w Polsce. Analiza własna”. Artykuł powstał w roku bieżącym.

Czytaj również

blog1 blog2

Na jakim etapie jesteś?